15 NĂM KHỞI NGHIỆP TÔI ĐÃ NGHIỆM RA GÌ?

2025 là một năm đặc biệt ý nghĩa với tôi. Đây không chỉ là dịp kỷ niệm 20 năm ra trường cấp 3 LHP, cũng như 10 năm lập gia đình, mà còn là năm thứ 15 kể từ ngày tôi khởi nghiệp.

Những ngày này vào năm 2010, khi còn là sinh viên năm cuối tại trường ĐH Bách Khoa, tôi chính thức mở business đầu tiên của mình.

Có thể bạn sẽ nghĩ đến việc mở doanh nghiệp là cần có tiền, cần có kinh nghiệm quản lý, cần có mối quan hệ từ trước. Nhưng thời điểm đó tất cả với tôi đều là Zero. Bởi xuất phát điểm từ bố mẹ tôi chỉ là viên chức nhà nước bình thường, thu nhập chỉ vừa đủ lo cho nhu cầu cuộc sống cơ bản và cho con cái được học hành đầy đủ.  

Nhưng bắt đầu từ Zero với tôi đó là một điều may mắn. Bởi tôi không ỷ lại vào việc dùng tiền, dùng mối quan hệ có sẵn để vận hành và duy trì doanh nghiệp. Tôi đã phải cạnh tranh bằng việc “focus on excellence”, có nghĩa là cạnh tranh bằng sự xuất sắc, thay vì dùng tiền tệ hay mối quan hệ.

Dưới đây là 3 trụ cột chính mà tôi đã áp dụng để lèo lái doanh nghiệp đầu tiên của mình.

• Sử dụng thế mạnh và tìm ra thị trường ngách. Giai đoạn tôi khởi nghiệp chính là lúc tôi và bạn bè bắt đầu làm luận văn tốt nghiệp. Trong ngành điện tử của tôi, việc có được sản phẩm chạy được lúc bảo vệ luận văn là một tiêu chí hàng đầu để đảm bảo điểm tốt nghiệp loại giỏi. Nhưng không có nhiều người làm được điều này, hầu hết luận văn kỹ sư mang đi bảo vệ chỉ là lý thuyết hoặc sản phẩm chưa hoàn thiện. Nhìn lại, tôi là một trong số ít người có đủ kỹ năng để tạo ra sản phẩm trong thế hệ của mình. Vậy nên tôi đã quyết định cung cấp dịch vụ làm sản phẩm điện tử cho chính những người bạn của mình với giá vô cùng hữu nghị (thậm chí là free tiền công).
• Bảo hành chất lượng 100%. Với ngành cung cấp dịch vụ, thường thì doanh nghiệp sẽ thu một phần (hoặc toàn bộ) phí dịch vụ trước, giống kiểu đi bệnh viện thì đóng viện phí trước rồi khám và chữa sau. Nhưng tôi làm ngược lại, tôi chịu chi phí cho toàn bộ quá trình phát triển và hoành thành sản phẩm, đến khi nghiệm thu và khách hàng hài lòng thì tôi mới nhận hoàn công. Điều này bắt buộc tôi phải có trách nhiệm tối đa với sản phẩm của mình nếu như muốn khách hàng trả tiền.
• Chăm sóc khách hàng với vai trò cố vấn. Tôi không coi mình là một người bán hàng, mà là một người hướng dẫn và cố vấn cho khách hàng. Bởi trong dịch vụ của tôi, có sản phẩm chạy được là một nửa của câu chuyện, nửa còn lại là phải giúp khách hàng thật sự hiểu để viết và bảo vệ luận văn. Nhiều khi hoàn thiện sản phẩm chỉ cần 1 buổi làm việc của tôi, /nhưng hướng dẫn cho khách hàng cần nhiều buổi gặp trong suốt 6 tháng trời. Đó là một “giá trị cộng thêm” mà tôi cung cấp cho khách hàng, mà sau này nó là lợi thế cạnh tranh để 1 đồn 10, 10 đồn 100 và giúp tôi có rất nhiều khách hàng tự tìm đến mình.

Nhờ cách tiếp cận ở trên mà doanh nghiệp đầu tiên của tôi đã sống sót và phát triển trong tốt trong những năm đầu tiên. Nó chính là nền tảng để tôi tiếp tục mở rộng và phát triển business của mình cho đến hiện tại. Thậm chí 3 phương châm làm việc ở trên vẫn luôn là những giá trị cốt lõi mà tôi theo đuổi cho dù doanh nghiệp trải qua nhiều lần tái cơ cấu về mô hình hoạt động và nhân sự.

Thông qua trải nghiệm 15 năm khởi nghiệp của mình, tôi cũng rút ra được cả tá bài học từ trường đời. Trong số đó, có 3 điểm khác biệt hoàn toàn mà số đông đang ngộ nhận về việc vận hành một doanh nghiệp tự thân.

• Cần phải nghỉ job để ra làm doanh nghiệp riêng. Điều này chỉ đúng nếu như doanh nghiệp riêng của bạn có thể bán được sản phẩm giá trị hơn sản phẩm sức lao động khi bạn làm job. Còn ngược lại, bạn nên duy trì chân trong chân ngoài. Ví dụ: bạn làm tư vấn luật và mỗi ngày  chỉ tư vấn cho 3 khách hàng, bạn có thể ra làm riêng để tư vấn được nhiều khách hàng hơn. Nhưng nếu bạn bỏ job tư vấn để ra mở quán cafe hoặc đi làm sale một sản phẩm mà bạn không có thế mạnh, bạn cần cân nhắc, vì sẽ không khôn ngoan nếu từ bỏ “bán sức lao động” nếu nó  vẫn là cần câu cơm hiệu quả nhất của bạn.
• Ra làm chủ chỉ cần giỏi quản lý, không cần giỏi chuyên môn. Điều này đúng nếu bạn có rất nhiều tiền để trả lương cho nhân tài hàng đầu (để thay thế khiếm khuyết về chuyên môn của bạn) và chịu lỗ trong vài năm đầu vận hành. Còn nếu bạn là người khởi nghiệp tự thân (giống tôi lúc trước), bạn vẫn cần lấy sự xuất sắc trong chuyên môn để chinh phục khách hàng, cũng như thu hút được những người giỏi về hợp tác (partner) cùng bạn.
• Cần quan hệ rộng, giỏi ngoại giao để làm chủ. Điều này đúng nếu như bạn kinh doanh những sản phẩm có dòng đời dài và khách hàng chỉ cần 1 lần rồi thôi (như xe oto, nhà ở, bảo hiểm), bởi bạn luôn phải tìm kiếm khách hàng mới. Nhưng nếu bạn kinh doanh những sản phẩm dòng đời ngắn và khách hàng sẽ tái sử dụng, bạn chỉ cần tập trung vào xây dựng một nhóm nhỏ khách hàng trung thành của riêng mình, sau đó bạn có thể đào tạo đội ngũ kế cận để làm tương tự. Đối với tôi, công thức vận hành hiệu quả nhất vẫn là ToT (team of ten), có nghĩa là xây 1 team tối đa 10 người làm việc trực tiếp cùng mình, sau đó phát triển lãnh đạo kế cận để giúp họ tiếp tục xây ToT mới.

Bạn của tôi, nếu bạn là người mới vào đời vài năm, bạn sẽ thấy 15 năm đi làm và vận hành doanh nghiệp là một khoảng dài. Nhưng với người đã trải qua, tôi thấy vẫn chỉ như ngày hôm qua. Tôi càng ngày càng thấm thía câu nói của Bác Hồ “mười năm trồng cây, trăm năm trồng người”. Việc xây một doanh nghiệp đúng nghĩa, nó cũng cần kiên trì 10 năm để sự đầu tư bắt đầu ra hoa kết trái, và nó cũng cần có tầm nhìn trăm năm để những gì tôi gầy dựng có thể kế thừa cho các thế hệ sau. Tôi hiểu rằng nếu tôi chỉ đi làm job, có thể con cái tôi sau này sẽ không làm cùng một công việc chuyên môn. Nhưng nếu tôi có một doanh nghiệp riêng, nhiều khả năng con cái sẽ chọn nối nghiệp khi nó vào đời.

Tôi cũng chúc cho bạn có những tầm nhìn dài hơi hơn cho sự nghiệp của mình. Nếu bạn cũng đang tìm một hướng đi mới sau giờ hành chính để làm việc cùng tôi và đội ngũ, bạn có thể tham khảo thêm ở đây: https://bizbuilderww.tech/business-partner/hainguyen/

Cho sự thành công của bạn,
Nguyễn Long Hải.