Cái bẫy của việc kiếm tiền dễ dàng…

Trong thời đại này, nếu một người chịu làm thì rất khó để thất nghiệp. Bởi nếu không làm được công việc chuyên môn, họ hoàn toàn có thể tìm những công việc tay chân khác để kiếm tiền.

Xét ở ngắn hạn, đó là một điều tốt, bởi an sinh và trật tự xã hội được đảm bảo. Nhưng điều này lại chứa đựng nhiều rủi ro tiềm ẩn ở trung và dài hạn.

Rủi ro ở đây, đó là một người nếu dễ dàng tìm được cơ hội việc làm, họ sẽ mất động lực để nâng cấp năng lực cá nhân. Và rồi khi tuổi cao hơn, năng lực không đổi, họ sẽ bị đào thải khỏi công việc chuyên môn. Sau đó ngay cả làm việc tay chân họ cũng không cạnh tranh được với đám trẻ, và trở thành gánh nặng cho chính bản thân, cũng như gia đình họ…

Trong suốt 20 năm ra đời lập nghiệp, là nhân chứng của những chuyển dịch xã hội trong thời đại công nghệ và mạng xã hội, tôi nhận thấy rằng: “những cơ hội việc làm trong thời đại số không giải quyết được vấn đề an sinh xã hội mà chỉ làm chậm nó đi. Có nghĩa là xã hội sẽ không còn những người trẻ thất nghiệp như những năm trước thế kỷ 21, mà sẽ tạo ra nhiều người trung niên thất nghiệp”.

Đầu những năm 2010, khi bắt đầu bước chân vào thị trường lao động, tôi nhận ra những rủi ro tiềm ẩn này thông qua câu chuyện của những người thân trong gia đình. Tôi quyết định mình phải có sự chuẩn bị tốt hơn để đảm bảo việc phát triển sự nghiệp lâu dài.
Có lẽ nhờ những quyết định thời trẻ đó, trải qua gần 20 năm lập nghiệp với nhiều biến động của xã hội, tôi may mắn không phải thất nghiệp bất cứ ngày nào, đồng thời xây dựng được nền tảng chân trong chân ngoài vững chắc.

Dưới đây là 3 quyết định mà tôi đã, đang và tiếp tục xây dựng cho sự nghiệp của mình.

• Chân trong chân ngoài. Tôi từng đi làm nhiều việc từ phục vụ cửa hàng, gia sư, sửa chữa thiết bị điện tử và cả khởi nghiệp từ trước khi tốt nghiệp đại học. Tôi ý thức được việc cần phải chủ động tìm kiếm công việc, thậm chí là tự tạo ra việc làm cho mình để có được sự tự chủ về tài chính trong cuộc sống. Cho đến khi đi làm, mặc dù được công tác ở những môi trường tập đoàn hàng đầu trong lĩnh vực vi mạch, tôi vẫn duy trì thói quen làm việc cho riêng mình buổi tối. Duy trì chân trong chân ngoài giúp tôi có nền tảng tài chính ổn định để theo đuổi những kế hoạch dài hơi, đồng thời có môi trường thực tiễn để nâng cấp năng lực lãnh đạo và quản lý của bản thân.
  Tôi khuyến khích bạn mạnh dạn khởi nghiệp trong khi vẫn duy trì công việc hành chính. Nói gì thì nói, ở thời buổi kinh tế biến động, ngay cả doanh nghiệp còn không đảm bảo có thể trụ vững trong 5-10 năm nữa, thì không ai có thể hứa hẹn cho bạn một công việc ổn định lâu dài.
  Khởi nghiệp bây giờ đã đơn giản hơn rồi. Nó không như thời điểm mà tôi khởi nghiệp cách đây 15 năm. Thời điểm đó, khởi nghiệp đi đôi với việc phải có sản phẩm của chính mình sản xuất để tung ra thị trường. Nó không phải dành cho mọi người, vì không phải ai cũng có năng lực nghiên cứu và nguồn lực tài chính đủ lớn để nghiên cứu, chế tạo, sau đó sản xuất ra sản phẩm có đủ tính cạnh tranh. Ở thời điểm hiện tại, một người muốn khởi nghiệp có thể chọn con đường nhanh hơn thông qua việc phân phối thay vì tự sản xuất và sử dụng mạng xã hội có sẵn để tiếp cận thị trường.
  Tôi không nói khởi nghiệp để làm giàu, vì đó là vế sau của câu chuyện. Nhưng chí ít, bạn có thể tạo ra được sự chủ động trong công việc, quyết định được khách hàng mà bạn muốn làm việc, đội ngũ mà bạn muốn xây dựng. Nó sẽ giúp bạn tránh được rủi ro khi chỉ “ngồi chờ giao việc” và khi việc không đến thì bạn cũng không biết làm gì tiếp theo.
  
• Phục vụ bằng sự xuất sắc. Làm thế nào để việc luôn đến, khách hàng luôn tự tìm về, chỉ có con đường “phục vụ bằng sự xuất sắc”. Đây chính là chìa khóa cốt lõi để tạo ra sự khác biệt so với đám đông, khi mà sự chênh lệch về bằng cấp và kiến thức chuyên môn bị san bằng trong thời đại công nghệ.
  Để phục vụ bằng sự xuất sắc, nguyên tắc cơ bản nhất chính là dụng tâm làm việc. “Dụng tâm” không có nghĩa là phải quá say mê với công việc hoặc làm quên giờ giấc. Nó đơn giản là làm việc có trách nhiệm (bàn giao công việc đúng hạn, đúng chuẩn) và biết đặt lợi ích của khách hàng/đội ngũ lên đầu. Trong một môi trường mà ai cũng làm để chạy deadline, bạn sẽ thấy những trường hợp “làm cho kịp” hoặc “làm cho có” dẫn đến chất lượng đầu ra không tốt, điều này không khác gì vấn nạn tự mình sản xuất hàng giả của mình (sản xuất không đúng chất lượng công bố). Vậy nên, những người dụng tâm làm việc có thể không thăng tiến nhanh, không giàu có vội, nhưng họ sẽ có được nền tảng vững chắc để vươn lên sau này.
  
• Đầu tư vào con người trước, tích lũy để sau. Con người ở đây mà tôi muốn nói đến đầu tiên là chính bản thân mình. Có một sự thật khá nực cười, đó là hầu hết mọi người đều muốn được gia tăng thu nhập, nhưng lại không chịu nâng cấp năng lực để xứng đáng với mức thu nhập mới. Lý do ở đây, là do mỗi chúng ta đều quen với việc “mình đi học nhưng do người khác bỏ tiền”, từ thời đi học thì gia đình nuôi, đến khi đi làm thì doanh nghiệp nuôi. Ừ thì mình hay lý luận theo kiểu “tôi bỏ thời gian và công sức để học rồi thì gia đình/doanh nghiệp phải bỏ tiền để đóng học phí cho tôi”. Nhưng bạn biết không, gia đình chỉ tài trợ đủ cho ta có cái nghề để tự lập, doanh nghiệp chỉ tài trợ để ta làm tốt công việc hiện tại, nhưng với khoảng trống năng lực cần có để vươn lên những level mới, bản thân ta phải tự lấp đầy.
  Trong 5 năm đầu tiên lập nghiệp, tôi không dùng thu nhập còn dư để tích lũy, mà dùng nó để tạo điều kiện cho bản thân được học và thực hành những kỹ năng về lãnh đạo và quản lý. Sau này khi thu nhập tốt hơn, tôi lại dùng nó để phát triển đội ngũ trực tiếp làm việc cùng mình. Thẳng thắn mà nói, đầu tư vào con người là hành trình tình bằng chu kỳ 5 năm để một người chỉ giỏi chuyên môn biết cách tuyển chọn, xây dựng và đào tạo đội ngũ kế cận. Vậy nên thành tựu của nó rất khó để thấy được trong ngắn hạn, và mọi người thường có xu hướng đầu tư vào những cái nhanh chóng, dễ thấy hơn (như lướt sóng mua bán cổ phiếu, vàng, bitcoin). Nhưng đầu tư vào con người là điều nên và chắc chắn phải làm. Với tôi, nếu tôi sẵn sàng dành tiền của, thời gian và sự kiên nhẫn để nuôi lớn con mình, thì chắc chắn tôi cũng cần có tinh thần đó để nuôi lớn cho chính tương lai của tôi 10 năm nữa, và thậm chí là nuôi “con người ta” (thay vì con mình chỉ có giới hạn) để phát triển nền tảng doanh nghiệp của gia đình.

Bạn thân mến, trong thời buổi cạnh tranh việc làm khắc nghiệt, cơ hội vẫn luôn rộng mở cho những người có năng lực thực sự, những người có thể giải quyết được vấn đề của doanh nghiệp với mức phí hợp lý nhất. Thậm chí, nếu bạn có đủ tầm nhìn và năng lực để tự tạo ra công việc cho mình và cho người khác, chắn chắn bạn sẽ luôn đảm bảo được chỗ đứng của mình. Tôi chúc cho bạn có thể tìm được con đường phù hợp để làm chân trong chân ngoài, phục vụ bằng sự xuất sắc và tiếp tục tái đầu tư vào bản thân và những thế hệ kế cận.

Cho sự thành công của bạn,
Nguyễn Long Hải.