Kỹ năng “ẩn” cần có để vượt qua giới hạn sự nghiệp

95% người đi làm sẽ dừng phát triển sự nghiệp sau 10 năm đi làm đầu tiên. Và họ sẽ tiếp tục làm những gì đã và đang làm cho đến khi giải nghệ. Chỉ 5% nắm được bí quyết mà tôi trao đổi dưới đây mới có thể tiếp tục mở rộng sự nghiệp.

Vấn đề không nằm ở động lực thăng tiến, cũng không nằm ở năng lực chuyên môn của họ. Bởi vì những người đi làm sau 10 năm thường đã trở thành người chuyên nghiệp, hoặc thậm chí là chuyên gia trong lĩnh vực mà họ đang làm. Và để từ zero trở thành hero, họ đã phải chiến đấu không ngừng nghỉ trong hành trình 1 thập kỷ đó.

Giới hạn duy nhất cản trở lực lượng này, nằm ở 1 kỹ năng đặc biệt, mà tôi gọi là kỹ năng sao chép và nhân bản, hay thuật ngữ tiếng Anh gọi là Duplication & Multiplication (D&M)

Để tôi cho bạn một vài ví dụ.

• Có rất nhiều doanh nghiệp cùng kinh doanh một loại hình sản phẩm & dịch vụ, nhưng lại khác nhau về quy mô. Bó rau mua ngoài chợ không khác quá nhiều bó rau mua ở Bách Hóa Xanh. Gà rán bạn tự làm nhiều khi còn ngon hơn KFC. Nhưng người bán rau không thể D&M bản thân họ. Bản thân bạn cũng không thể D&M quy trình gán rà gia truyền để phục vụ cho nhiều khách hàng hơn.
• Không có khác biệt quá lớn về kỹ năng chuyên môn của một người nhân viên và quản lý. Thậm chí hầu hết người quản lý điều xuất thân từ nhân viên chuyên nghiệp. Thậm chí giữa người quản lý cấp cao và quản lý cấp trung, họ cũng dành bằng đó thời gian trong ngày để làm việc. Khác biệt nằm ở chỗ người nào có kỹ năng D&M tốt hơn, người đó có thể quản lý đội ngũ với quy mô lớn hơn.

Theo tôi nhận thấy, nếu một người muốn phá vỡ những giới hạn trong công việc (thời gian, hiệu suất, lương bổng, tầm ảnh hưởng,…), người đó chắc chắn phải rèn luyện và thuần thục kỹ năng D&M. D&M là một chủ đề lớn và một người khó có thể nắm bắt trong một sớm một chiều. Trong khuôn khổ 1 bài viết, tôi có thể tóm tắt qua 3 kỹ năng quan trọng sau:

• Cầm tay chỉ việc: đây là kỹ năng quan trọng nhất để mở rộng khả năng D&M. Tôi dùng từ “cầm tay chỉ việc” chứ không chỉ đơn thuần là “đào tạo” hoặc “hướng dẫn” là có lý do của nó. Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, công việc đào tạo cho ra lò hầu hết những người điểm 5, điểm 6. Trong khi đó công việc đòi hỏi những người điểm 8 trở lên để có thể độc lập gánh vác công việc. Bạn sẽ thấy thực tế này khi kiểm tra bảng điểm của các sinh viên mới ra trường, cũng như xác suất tìm được việc của họ.
  Vậy làm sao để tìm được người 8 điểm trở lên? Hoặc là doanh nghiệp phải tuyển người có kinh nghiệm từ tổ chức khác. Hoặc là tuyển fresher và để người có năng lực “cầm tay chỉ việc” trong doanh nghiệp hướng dẫn nhân viên mới. Cách đầu tiên tốn nhiều chi phí và chỉ là giải pháp ngắn hạn. Cách thứ 2 vừa ít tốn phí, vừa giúp nâng cao năng lực đội ngũ (của cả người fresher và người đào tạo).
  Bạn thấy đấy, nếu bạn là một người biết “cầm tay chỉ việc”, bạn sẽ trở thành một tài sản quý của doanh nghiệp, và nói vui là bạn chắc chắn sẽ được “cơ cấu” cho những vị trí quan trọng sau này.
     
• Trao quyền. Những người có kỹ năng cầm tay chỉ việc thì sớm muộn gì họ cũng có 1 team. Quản lý nhân sự ở đây không chỉ là làm sao quản lý hiệu quả, để bàn giao đúng người đúng việc, để đảm bảo công việc đạt chất lượng và đúng tiến độ. Người quản lý biết cách D&M còn phải học kỹ năng trao quyền (từ gốc ở tiếng Anh là “empower”). Mục tiêu của trao quyền chính là tạo ra thế hệ quản lý và lãnh đạo kế cận. Có nghĩa là thông qua quá trình làm việc với team, người lãnh đạo sẽ tìm kiếm, xác định người có tố chất “cầm tay chỉ việc” để tiếp tục bồi dưỡng cho tương lai.
  Với tôi, cầm tay chỉ việc chính là duplication – cấp số cộng, còn trao quyền chính là multiplication – cấp số nhân. Kỹ năng trao quyền hiệu quả chính là điểm khác biệt lớn nhất giữa một lãnh đạo cấp cao và một lãnh đạo cấp trung.
  
• Hợp tác. Khi một người vươn đến đỉnh cao trong sự nghiệp, họ sẽ cần chuyển cách làm việc từ kiểu làm Job sang thành Partnership. Làm job có nghĩa là ở bất cứ level nào đều có một người cấp trên để giám sát (thậm chí là đứng ra chịu trách nhiệm cho việc hoàn thành công việc của cấp dưới). Nhưng khi một người lên đến đỉnh sự nghiệp, họ đã có khả năng tự chịu trách nhiệm, có tinh thần làm chủ cho chính công việc của mình. Do đó, cách làm việc sẽ tiến đến việc hợp tác (thay vì chịu sự giám sát) với cấp trên và những người cùng cấp.
  Kỹ năng lãnh đạo tổ chức tình nguyện là một level cao hơn nữa của việc hợp tác. Và kỹ năng này đặc biệt cần với một người lãnh đạo cấp cao, bởi công việc hàng ngày của họ là gặp cổ đông, gặp Founder, gặp CEO của các công ty đối tác – là những người không có ràng buộc về cấp trên – cấp dưới. Ở đây sẽ không có việc bằng mặt mà không bằng lòng, bởi với những người làm việc với vai trò đối tác, chắc chắn phải đạt được sự đồng thuận từ trong ra ngoài để có thể làm việc với nhau lâu dài với trọn vẹn sự tin tưởng.

Cá nhân tôi là người thực hành và áp dụng kỹ năng cầm tay chỉ việc từ thời còn trên giảng đường đại học, sau này tiếp tục học và phát triển kỹ năng trao quyền và lãnh đạo trong suốt hành trình gần 2 thập kỷ lập nghiệp của mình. Tôi nhận thấy có rất hiếm doanh nghiệp có được một môi trường hội đủ 3 yếu tố trên, trừ một vài doanh nghiệp đa quốc gia có hơn 50 năm thành lập. Đó cũng là lý do vì sao 95% người đi làm bị mắc kẹt sau 10 năm đi làm, do họ không thể gia nhập vào đội ngũ của các tập đoàn lớn ở trên.

Vậy nên, một trong những mục tiêu lớn trong sự nghiệp của tôi, đó là tạo ra một môi trường có cả 3 yếu tố này sau giờ hành chính để giúp nâng tầm đội ngũ nhân sự ở Việt Nam. Trong nhiều năm qua, tôi hiện thực hóa nó bằng việc mở rộng project ECIN và chương trình partnership cho cộng đồng người đi làm chuyên nghiệp. Tôi cũng rất vui nếu như bạn cũng có thể cùng đồng hành với tôi để tiếp tục nối dài cánh tay sự nghiệp đến nhiều thế hệ trẻ mai này.

Cho sự thành công của bạn,
Nguyễn Long Hải.